FMEA Nedir, İSG? İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Mizahi Bir Bakış
İzmir’de yaşayan, 25 yaşında bir genç yetişkin olarak, genellikle arkadaş ortamında espri yapmaya bayılırım. Ama bir de içimde, her şeyin anlamını derinlemesine sorgulayan bir “çok düşünen” halim vardır. Gerçekten de bazen, fırtınalı bir İzmir akşamında elimde bir çay, yalnız başıma, “FMEA nedir İSG?” diye düşünürken buluyorum kendimi. Neyse, şaka bir yana, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) konusu gerçekten önemlidir, ama kim demiş “ciddi işler” sadece ciddi olmalı diye? Hadi gelin, bu konuyu biraz daha mizahi bir şekilde ele alalım.
FMEA Nedir? Hadi Gel, Biraz Düşünelim!
Öncelikle FMEA nedir, ona bir bakalım. FMEA, “Failure Modes and Effects Analysis” yani “Hata Türleri ve Etkileri Analizi” olarak bilinen bir yöntemdir. Şimdi, burada biraz derinlemesine girersek, aslında bu yöntem, sistemdeki potansiyel hataların ne olduğunu ve bu hataların ne gibi sonuçlar doğurabileceğini tahmin etmeye çalışır. Ama rahatlayın, bu, sadece mühendislerin kafalarını karıştırdığı bir şey değil. Hepimizin hayatına dokunan bir şey!
Örnek vermek gerekirse, geçtiğimiz günlerde bir arkadaşımın evine gitmiştim. O, sürekli “evde bir şeyler yapma” meraklısıdır. Ama dikkat edin, bir şeyler yaparken de güvenlik önlemleri almak aklına gelmez. Çaydanlıkla ilgili bir FMEA yapmaya bile başladım, öyle ki çaydanlık kaynarken, arkadaşım çayı dökmemek için sadece “dikkat et” diyordu. Ama ben, tam o sırada aklımda şunu geçirdim: “Bu çaydanlık kaynar suyu nasıl dökecek, etkileri ne olabilir?” İşte bu, FMEA’nın mantığı!
FMEA ve İSG’nin Bağlantısı
FMEA dediğimizde, ilk başta aklımıza belki de fabrikalarda veya büyük işyerlerinde yapılan güvenlik analizleri geliyor. Ama bu yöntem, her yerde geçerli. Mesela, İzmir’de sabahları işe giderken bisiklet kullanmak, aslında mükemmel bir FMEA pratiği gibi. Çünkü sürekli “Aman düşme, aman bir şey olmasın!” diye düşünüyorum. Fakat burada önemli olan, aslında bisikletimin frenlerinin çalışma durumunu incelemek. Yani, eğer frenim patlarsa, ne gibi sonuçlar doğurur? Bunu düşünmek, gerçek bir İSG anlayışıdır!
O zaman, bu analizi yapmanın ne kadar önemli olduğunu kavradım: FMEA, bizim yaşam alanlarımızda, her an her yerde kullanabileceğimiz bir yöntem. Hatta bazen, telefonumun bataryası bitmeden önce, “Acaba bu telefon nasıl bir hata yapabilir?” diye düşünüyorum. Durum o kadar kritik! Sanki telefonumun pili tükenince, dünyam çökecek gibi hissediyorum. Fakat işte bu da, FMEA’nın çok yaratıcı bir şekilde hayatımıza girmesi değil mi?
FMEA Analiziyle İSG: Ofis Hayatımda Güvenlik
Hadi gelin, biraz da ofis hayatını ele alalım. İnsanlar bazen ofis ortamını ciddiye almaz, ama aslında orası da bir risk alanıdır. İSG’nin temeli, güvenlik kültürüdür. Ve ofisteki her şey, bir potansiyel tehlike barındırabilir. Örneğin, geçen gün bilgisayarımı açarken, klavye tuşları takılı kaldı ve ben de aniden “Bu klavye bana saldıracak mı?” diye düşünmeye başladım. O an, aklıma FMEA geldi. Yani, klavyenin tuşlarının takılma riski vardı ve bu durumun olumsuz etkisi ne olurdu? Evet, gerçek bir FMEA analiziydi. Çünkü bazen ofisteki en basit şeyler bile tehlike oluşturabilir.
Bir de şöyle bir durum var, mesela her sabah ofise gittiğimde herkesin masasında bir takım dağınıklıklar oluyor. “Ya bu masada bir şeyler devrilirse?” diye düşünmeme neden olan da bu tarz küçük riskler. Ofiste FMEA yapmak, aslında çok önemli. Çünkü masanızda bir kitap devrilirse, o kitap sağlığınızı nasıl etkiler? Tabi, kimse o kadar derin düşünmez ama ben düşündüm! 🙂
FMEA ve Hayat: Riskleri Önceden Bilmek
FMEA sadece mühendislerin ya da fabrika çalışanlarının işine yaramaz, aynı zamanda biz, günlük hayatımızda da bu analizi uygulayabiliriz. Mesela, akşam yemeği hazırlarken, bıçakla parmağımı kesme olasılığım, mutfakta ne kadar dikkatli olduğuma bağlı. Hadi biraz daha radikal bir örnek vereyim: Bir arkadaşım her zaman “Yarın spor salonuna gideceğim!” der, ama sonunda hiç gitmez. O zaman ben ona derim ki, “Ya, gitmemenin etkisi ne olacak? Hangi kasların eksik çalışacak?” İşte bu kadar basit! FMEA, hayatın her anında yapılabilir.
Sonuç: FMEA İle Riskleri Eğlenceli Bir Şekilde Yönetmek
Sonuçta, FMEA nedir, İSG’yi anlamak aslında hayatta karşımıza çıkan her şeyin daha güvenli ve sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlamaktır. Fakat bu sadece çok ciddiye alarak değil, aynı zamanda eğlenceli bir bakış açısıyla da yapılabilir. Çünkü güvenlik, hayatın her alanında var ve bazen, bir şeylere dikkat etmek o kadar karmaşık değil. Bir çaydanlık bile bize hayatı gösterebilir, yeter ki biraz dikkatli olalım. Ofis hayatından, bisiklet sürmeye kadar, her şeyin potansiyel risklerini düşünmek, aslında FMEA’yı hayatımıza sokmak demektir.